Czy kiedykolwiek słyszeliście o Zabytkowej Kolei Wąskotorowej w Rudach? Nie? Pora to zmienić! Ciekawa architektura, wyjątkowe eksponaty, a także możliwość przejażdżki parowozem Las-49, bądź spalinową lokomotywą Lxd2 sprawia, że to wyjątkowe miejsce jest chętnie odwiedzane przez małych jak i dużych entuzjastów kolei. Naturalnie nasuwa się pytanie, jakie dodatkowe atrakcje skrywa Zabytkowa Kolej Wąskotorowa w Rudach? Poznajcie je.

Kolej wąskotorowa w Rudach – jak powstała?

Kolej wąskotorowa w Rudach powstała 25 marca 1899 roku. To właśnie tego dnia do użytku oddano linię wąskotorową, która prowadziła z Gliwic przez Nieborowice. Co ciekawe, jej długość liczyła 23,51 km, a szerokość toru 785 mm. W tym miejscu musimy podkreślić, że pierwsza linia jednocześnie stanowiła pierwszy etap projektu. Jego głównym celem było doprowadzenie kolejowej linii aż do samego Raciborza, co oczywiście się udało 17 maja 1903 roku. Trasa Gliwice-Racibórz liczyła 51 km i prowadziła przez Bojków, Nieborowice, Pilchowice, Stanice, Rudy, Szymocice, Nędzę oraz Babice.

Wygodny środek komunikacji

W 1903 roku kolej wąskotorowa w Rudach cieszyła się ogromną popularnością. Dlaczego? Kolej wąskotorowa wiązała się z wygodną i co ważniejsze, bezpośrednią podróżą na trasie Gliwice-Racibórz. Niestety, pasażerowie, którzy zdecydowali się na inne połączenie, czyli podróż pociągiem osobowym, musieli zaliczyć przesiadkę w Kędzierzynie. Nic więc dziwnego, że wielu z nich zdecydowało się na podróżowanie koleją wąskotorową. Aczkolwiek czas obu połączeń był do siebie zbliżony. Naturalnie nasuwa się pytanie, ilu pasażerów udało się przewieźć koleją wąskotorową? Cóż, w pierwszym roku istnienia kolej przewiozła 279 646 pasażerów oraz 10 009 ton towarów. Rekord padł w 1954 roku, w którym udało się przewieźć 1 834 400 pasażerów. W tym miejscu musimy podkreślić, że kolej wąskotorowa cieszyła się taką popularnością, ponieważ obsługiwała 10 miejscowości, które wcześniej nie miały dostępu do tak, sprawnej komunikacji.

Która stacja była największa na całej linii?

Dobre pytanie. Okazuje się, że to właśnie stację w Rudach Wielkich uznano za największą na 51 kilometrowej trasie Gliwice-Racibórz. To właśnie na niej znajdowały się między innymi:

• warsztaty naprawcze taboru,
• tory postojowe dla wagonów lokomotyw,
• punkt obrządzania parowozów,
• trójkąt torowy do obracania parowozów.
• Osobne hale dla lokomotyw i wagonów,
• Peron jednokrawędziowy,
• Główny budynek dworcowy.

To właśnie w pomieszczeniach tego ostatniego budynku mieściło się: biuro zawiadowcy stacji, nastawnia, poczekalnia dla podróżnych, kasa obsługująca ruch osobowy i towarowy, schronisko dla drużyn konduktorskich. Niestety, dziś na próżno szukać opisywanego połączenia Gliwice-Racibórz. Dlaczego? W wyniku działań wojennych w 1945 roku, budynki, a także 51 kilometrowy odcinek uległ zniszczeniu. Przetrwał jedynie 7 kilometrowy odcinek Stanica-Rybnik Stodoły (przez Rudy) oraz obiekt z układem torowym w Rudach.

Zabytkowa Kolej Wąskotorowa w Rudach

Na całe szczęścia stacja w Rudach nie popadła w ruinę! 1 marca 1993 roku cała linia kolejowa z Gliwic do Raciborza Markowic została wciągnięta do śląskiego rejestru zabytków. Od 2009 roku stacją zarządzał Miejski Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji w Kuźni Raciborskiej, a od 1 czerwca 2017 Gminny Ośrodek Turystyki i Promocji w Rudach. Zabytkowa Kolej Wąskotorowa w Rudach jest jednym z obiektów Szlaku Zabytków Techniki województwa Śląskiego, a także Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego ERIH. Za sprawą dotacji pozyskanych z Gminy, Zabytkowa Stacja Kolei Wąskotorowej w Rudach odzyskuje swój dawny blask. Zabytkowe budynki, zwłaszcza 100-letnia hala lokomotywowni są odrestaurowywane. W tym miejscu, zarówno mali i duzi entuzjaści kolei mogą podziwiać unikatowe lokomotywy i wagony, które są gromadzone na torach postojowych. Aktualnie na szlaku można spotkać parowóz Las-49 lub spalinową lokomotywę Lxd2. Od czasu do czasu na trasę wyjeżdża najstarszy na świecie, jeżdżący elektrowóz wąskotorowy, stworzony w 1896 roku przez firmę Siemens. Z jakich tras mogą korzystać turyści? A no, z dwóch:

• Rudy-Rybnik Stodoły-Rudy,
• Rudy-Stanica-Rudy.

Podczas podróży wąskotorówką należy obowiązkowo podziwiać malowniczy Park Krajobrazowy Cysterskie Kompozycje Rud Wielkich. To nie koniec, dobrych wiadomości. Bezpośrednio na stacji na turystów czekają takie atrakcje jak: przejażdżki drezynami, muzeum kolejowe i śląska izba, zwiedzanie z przewodnikiem lokomotywowni i kuźni kowalskiej.