Czy podczas podróży pociągiem, zauważyliście w niektórych miejscach linii kolejowej w osi toru dodatkowo ułożone szyny? Cóż, są to tak zwane odbojnice. Ich rola jest bardzo ważna. W razie wykolejenia taboru, to właśnie odbojnice pozwalają utrzymać pociąg na torowisku. Naturalnie nasuwa się pytanie, gdzie najczęściej się je montuje? Odpowiedź na to pytanie znajdziecie w poniższym artykule.

O odbojnicy słów kilka…

Najprościej rzecz ujmując, odbojnica to konstrukcja zabezpieczająca przed skutkami wykolejenia taboru. Jak działa? Cóż, wyobraźcie sobie sytuację, w której samochód wpadł jedną stroną w głęboką koleinę. Tak powstały „obszar” możemy porównać do przestrzeni między szyną właściwą, a odbojnicą. No dobrze, a gdzie montuje się odbojnice? Zwykle na:

• mostach,
• wiaduktach,
• przejściach pod torami,
• na nasypie,
• w obrębie stacji.

To nie koniec. W niektórych przypadkach odbojnice znajdują się również w miejscach, gdzie linia kolejowa przebiega pod obiektem inżynieryjnym (tzn. podpory znajdują się w odległości mniejszej od 2.5 m od osi toru). Mało tego! Czasem można trafić na dodatkową szynę, zamontowaną nie centralnie, ale tuż obok jednej z szyn właściwych. Zwykle zdarza się to na łukach o małym promieniu. To właśnie w tych miejscach, dodatkowa szyna zamontowana jest przy wewnętrznym toku szynowym, wewnątrz toru. Co ciekawe, w takim wypadku do czynienia mamy nie z odbojnicą, lecz z prowadnicą.

Jakie są warunki ułożenia odbojnicy?

Jeżeli chodzi o właściwe ułożenie odbojnicy to powinna ona spełniać trzy warunki. Po pierwsze odległość odbojnicy (tzn. z szyn staroużytecznych, kątowników, kształtowników) od bocznej powierzchni główki szyny tocznej powinna wynosić́ od 190 – 210 mm. Po drugie początek i koniec odbojnic powinny być zakończone ich dziobem, w odległości 15 m od przeszkody. Po trzecie odbojnice stosuje się przy obu tokach szynowych danego toru. 

Do czego służy prowadnica?

Dobre pytanie. Głównym zadaniem prowadnicy jest przytrzymanie obrzeża koła jadącego po wewnętrznej szynie. Powód? Takie „przytrzymanie” zmniejsza napór drugiego koła tej samej osi na szynę zewnętrzną. Co za tym idzie, zmniejsza się zużycie jej główki. Warto podkreślić, że prowadnice stosuje się tylko w uzasadnionych przypadkach (np. na łukach o promieniu R=300 m i mniejszych, w toku wewnętrznym szyny tocznej).
Odległość prowadnicy od bocznej powierzchni szyny tocznej powinna wynosić́ 60 mm. Z kolei przy łukach o promieniach mniejszych od:

• 250 m,
• 200 m,
• 180 m,

stosuje się odpowiednie poszerzenie toru oraz szerszy wymiar odległości szyny prowadzącej od szyny tocznej. No dobrze, a gdzie znaleźć wszystkie niezbędne dane techniczne? Cóż, można je znaleźć w odpowiednich instrukcjach utrzymania toru normalnotorowego (np. 1435 mm). Nie da się ukryć, że świat kolei skrywa wiele fascynujących tajemnic.