Jak wiemy, początki transportu kolejowego leżą w industrializacji i rozwoju przemysłu. Potrzeba szybkiego, bezkolizyjnego transportu stała się motorem do poszukiwań nowych rozwiązań. Dziś kolej to znakomity przykład jak element industrialny zmienić krok po kroku w kierunku zrównoważonego i „zielonego” rozwoju.

Przemysłowe początki

Korzenie transportu kolejowego to przede wszystkim… przemysł ciężki, czyli ten dział gospodarki, który w dużej mierze miał negatywny wpływ na środowisko. Mieszkając na obszarze Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego zmiany środowiskowe będące efektem industrializacji są dostrzegalne niemal na każdym kroku. Już w połowie XIX wieku na Górnym Śląsku wydobywano niemal milion ton węgla, 200 tysięcy ton rudy żelaza, 170 tysięcy ton galmanu oraz tysiąc ton rudy ołowiu. To nie wszystko, w hutach wytapiano 62 tysiące ton żelaza z czego połowa za pomocą koksu, 28 tysięcy ton cynku i 600 ton ołowiu. Zatrudniono 23 tysiące robotników, których praca wytwarzała dochód 23 milionów talarów pruskich (późniejszych marek niemieckich). 

Tak silny rozwój przemysłu potrzebował transportu. Początkowo był to transport wodny za pomocą połączenia Kanałem Kłodnickim. Dopiero lata 30. i 40. XIX wieku ukazały potrzebę rozwiązań technologicznych. Kolej Górnośląska nie jest pierwszą w historii Królestwa Prus, ale stała się prekursorką kolei na obszarze dzisiejszej Polski. Podobnie jak w innych industrialnych obszarach Prus, także na Śląsku potrzebny był transport kolejowy, początkowo łączący stolicę prowincji Wrocław oraz Oławę, później Opole, Gliwice i nadgraniczne Mysłowice.

Przemiana!

Istotną zmianą była elektryfikacja, która z założenia angażowała mniejszą ilość niskiej emisji. Owszem, spalanie, jakie dokonywało się w elektrowniach węglowych w szczególności do połowy XX wieku nie było w żadnym stopniu ekologiczne, ale koncentrowało niską emisję w jednym obszarze. Dzięki temu na przełomie XX i XXI wieku dokonano stopniowej i efektywnej modernizacji elektrowni poprzez nakładanie filtrów oraz inwestycje w energię odnawialną. Dodatkowo inwestycje w banki energii, zwiększenie ergonomii transportu, zużycia energii oraz jego budowy sprawia, że transport kolejowy stanowiący w XIX wieku jeden z elementów przemysłu ciężkiego, dziś jest awangardą zrównoważonego rozwoju w komunikacji.

Transport kolejowy do dziś służy również do transportu towarów, lecz nie jest już gałęzią przemysłu ciężkiego, operując przede wszystkim na trasach węglowych. Dziedzictwo dawnego przemysłu dziś w dużej mierze wykorzystywane jest w celach pasażerskich, a także turystycznych. Wystarczy zajrzeć do Rud Raciborskich podróżując linią S7, gdzie znajduje się stary dworzec kolei wąskotorowej, a także do Bytomia i Tarnowskich Gór, gdzie kolej wąskotorowa stanowi wielką atrakcję! Dodatkowo pokłosiem są również zabytki architektury.